یکی از قسمت‌های جذاب پارک‌های بازی سطح شهر برای من، زمین بازی کودکان هست. کودکانی که با خوشحالی تمام در حال شادی و بازی کردن هستند. نمود جمله معروف تبلیغاتی که شعارش “در لحظه زندگی کن” هست.
همین بچه‌ها وقتی کم‌کم بزرگتر می‌شوند، سوالاتشان در مورد گذشته و آینده هم بیشتر می‌شود. شاید هم به دلیل شرایط سختی هست که کشورمان درگیر آن بوده و هست. روز به روز بیشتر برای گذشته‌ی کشورمان و شرایط به‌سامانترش دلتنگ می‌شویم. نمی‌دانم…
اما در مجموع بد نیست که در مورد گذشته‌ی کشورمان ایران، بیشتر بدانیم. با من همراه باشید با معرفی بهترین کتاب تاریخ ایران قبل و بعد از اسلام. این انتخاب‌ها و معرفی نظر شخصی من هست و صد البته که امکان دارد با نظر شما همراستا نباشد.
۱- کتاب تاریخ ایران باستان
به این مجموعه ۵ حکومت بالا، تاریخ‌نگاران “تاریخ ایران باستان” می‌گویند. در جلد اول این کتاب سه جلدی، نویسنده “حسن پیرنیا ملقب به مشیر الدوله” از حکومت اول یعنی مادها شروع و تا حکومت خشایارشاه هخامنشی به بررسی اوضاع داخلی و خارجی کشور پرداخته است.
در جلد دوم نویسنده در مورد اوضاع کشور از دوره اردشیر هخامنشی تا اسکندر مقدونی نگاهی کامل به تاریخ ایران باستان دارد.
در جلد سوم این اثر نفیس نویسنده در مورد دوره حکومت سلوکیان، اشکانیان می‌نویسد. اما متاسفانه به دلیل فوت مشیرالدوله نمی‌تواند این اثر ارزشمند را تکمیل کند و در مورد حکومت ساسانیان بنویسد. او در سال ۱۳۱۴ و در امزاده صالح به خاک سپرده شد.
نظر آقای عبدالحسین زرین کوب در مورد این کتاب
عبدالحسین زرین‌کوب درباره‌ی شیوه‌ی تاریخ‌نگارى پیرنیا می‌گوید: این اثر، تنها تاریخى نیست، بلکه دائره المعارفى درباره‌ی تاریخ، تمدن و فرهنگ گذشته‌ی سرزمینهاى مهم دنیا به ویژه یونان، روم، سوریه، مصر، عربستان، میان دو رود، هند و… به شمار مىرود؛ چنان‌که خواندن آن، نه تنها موجب آشنایى خواننده با تاریخ و سرگذشت سلسله هاى ایرانى (مادها، هخامنشیان و اشکانیان) و سلسله هاى یونانى سلوکى مىشود، که اطلاعات نیکو و اصیلى درباره تاریخ خاورمیانه‌ی امروز و یونان باستان به وى عرضه خواهد کرد.
۲- کتاب دین هخامنشیان اثر ژاک دوشن گیمن
ژاک دوشن گیمن یکی از معروف‌ترین اساتید اروپایی هست که در دانشگاه لیژ بلژیک در به تدریس رشتههای مرتبط با زبان و ادبیات فارسی می‌پرداخت. وی در کتاب دین هخامنش به بررسی دوران حکومت حکومت کوروش تا خشایار شاه پرداخته است. مواردی مانند آداب و رسوم، القاب، سنت‌ها، نمادها و اسطوره‌ها در این کتاب وزین بررسی شده است.
۳- کتاب تاریخ ماد اثر ایگور میخایلوویچ دیاکونوف
این پژوهشگر روسی یکی از خاورشناسان معتبر در زمینه مطالعات شرق نزدیک باستان بوده است. در این کتاب به موضوع تاثیر مادها بر فرهنگ یکجانشینی و تمرکز جامعه اطراف پرداخته شده است. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۴۵ در تهران چاپ شد.
۴- کتاب شهربانو (ایران در زمان ساسانیان )، اثر رحیم زاده صفوی
در این کتاب در مورد اتفاقات و حوادث اواخر دوره ساسانیان گفته شده است. شهربانو دختر آخرین پاشاه ساسانیان یزدگردسوم است. وی در جنگ میان سپاه ایران و لشکر مسلمانان اسیر شد و به مدینه برده شد. بعد از مسلمان شدن، همسر امام حسین(ع) شد.
۵- کتاب ایران در زمان ساسانیان اثر آرتور کریستینسن
این کتاب بعنوان یکی از کتب مرجع برای پژوهشگران تاریخ و فرهنگ ایران بحساب می‌آید. بخش‌های اصلی این کتاب عبات‌اند از:
- شمه‌اى از تمدن ایران قبل از ظهور ساسانیان
- منابع تاریخ سیاسى و مدنى عهد ساسانیان
- تأسیس سلسله اشکانى
- تشکیلات دولت شاهنشاهى
- آیین زردشتى دین رسمى کشور
- مانى و کیش او
- دولت شاهنشاهى شرق و دولت امپراتورى غرب
- عیسویان ایران
- نهضت مزدکیه
- خسرو انوشروان
- آخرین سلطنت بزرگ
- انقراض دولت ساسانى
۶- کتاب سلوکیان و اشکانیان اثر نادر میرسعیدی
کتاب «سلوکیان و اشکانیان» نوشته‌ی «نادر میرسعیدی» است. ناشر درباره‌ی کتاب آورده است:
«پس از پیروزی اسکندر مقدونی بر سپاهیان هخامنشی و قتل داریوش سوم، فصل نوینی در تاریخ ایران گشوده شد که نتیجه‌ی آن استیلای مقدونی‌ها و یونانی‌ها بر ایران در مدتی نزدیک به دو قرن بود. اسکندر کوشید تا به حکومت جدید خود در نگاه مردم ایران صورت قطعی و پایدار و شکل قانونی بدهد. پیروزی‌های او فقط با انتقال مداوم قوا از اروپا به ایران ممکن بود عملی شود و از آن گذشته، در سرزمین‌های تسخیرشده، می‌بایست نیروی نظامی بزرگی مستقر می‌کرد. اسکندر برای اینکه به نتایج عملیات و اقدام‌های خود استحکام و دوام بخشد، شبکه‌ی عظیمی از شهرهای تازه‌تأسیس پدید آورد که قوای نظامی مقدونی و یونانی در آنها مستقر شدند. بدین ترتیب بیش از هفتاد شهر جدید به فرمان او پایه‌گذاری شد. کتاب “سلوکیان و اشکانیان” تاریخ دو سلسله‌ی سلوکیان و اشکانیان را از استیلای اسکندر مقدونی تا غلبه‌ی مجدد عنصر پارسی در کسوت شاهان ساسانی دربرمی‌گیرد و در این میان به ساختار حکومت‌ها، تاریخ سیاسی، وضعیت اقتصادی و چگونگی زبان و خط و دین و هنر در دوران سلوکیان و اشکانیان می‌پردازد.»
۷- کتاب هخامنشیان اثر آملی کورت
خانم آملی کورت یکی از تارخ نگاران و متخصصین تاریخ خاور نزدیک اهل بریتانیا است. وی در این کتاب از آخرین پژوهش‌های تاریخی و باستان شناسی درباره تاریخ خاورمیانه و بویژه ایران باستان استفاده کرده است.
۸- بهترین کتاب تاریخ ایران بعد از اسلام | کتاب تاریخ ایران بعد از اسلام
این کتاب تک جلدی در سال ۱۳۴۳ توسط نویسنده خوش ذوق غلامحسین زرین‌کوب منتشر شد. سر فصل‌های کتاب تاریخ ایران عبارت‌اند از:
- فرجام روزگار ساسانیان
- اسلام در مهد
- عرب در ایران
- موالی و نهضت‌ها
- دنیای هزار و یک شب
- رستاخیز ایران
مقدمه‌ی زیبای این کتاب را بخوانیم:
“تاریخ نه آیینۀ عبرت‌است نه کارنامۀ جهل و جنایت. کسانی‌که با آن چنین شوخی‌ها کرده‌اند در واقع خواسته‌اند بعضی از کسانی را که در تاریخ، نام و آوازه یافته‌اند دست بیندازند یا ستایش و نکوهش کنند.تاریخ راستین سرگذشت زندگی انسان است. سرگذشت انسان‌هاست که زندگی کرده‌اند و حتی در راه آن مرده‌اند. اما آنچه برای مورّخ اهمیت دارد آن نیست که چگونه مرده‌اند، آن است که این‌ها چگونه زیسته‌اند. شک نیست که زندگی از آنچه جهالت و شقاوت انسان خوانده می‌شود هرگز خالی نیست و از اینجاست که در تاریخ صفحه‌های آلوده و تیره هست.”
کمی بیشتر در مورد تاریخ ایران قبل / بعد از اسلام بدانیم
تقسیم بندی تاریخ ایران
الف- تاریخ ایران قبل از اسلام
- ایران قبل از مهاجرت آریایی‌ها
- ایران بعد از مهاجرت آریایی‌ها
- ایران باستان
ب- تاریخ ایران بعد از اسلام
۵ حکومت اصلی در دوره ایران باستان
- حکومت مادها
- حکومت هخامنشیان
- حکومت سلوکیان
- حکومت اشکانیان
- حکومت ساسانیان
کمی در مورد ایران بعد از اسلام
بعد از اینکه اعراب مسلمانان بر ساسانیان پیروز شدند، دین اسلام در ایران مستقر شد(حکومت اسلامی اعراب). بعد از آنها حکومتهای مختلفی با دستاوردهای مثبت و منفی بسیار بر ایران حکم‌رانی کردند.
- امویان
- عباسیان
- طاهریان
- علویان
- صفاریان
- سامانیان
- آل زیار
- آل بویه
- غزنویان
- سلجوقیان
- خوارزمشاهیان
- مغولان
- ایلخوانان
- تیموریان
- صفویان
- افغان ها
- افشاریه
- زندیه
- قاجاریه
- پهلوی
اگر به مطالب ایران شناسی و کتب ایران قبل و بعد از اسلام علاقه‌مند هستید، خالی از لطف نیست تا سری به موزه ملی ایران بزنید.
در وب سایت موزه‌ی ملی ایران به آدرس خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، خیابان پروفسور رولن، شماره یک و شماره تماس ۶-۶۶۷۰۲۰۶۱-۰۲۱، آمده است:
در مجموعه موزه ملی ایران، به عنوان بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و قدیم‌ترین موزه کشور، بیشترین یافته‌های باستان‌شناسی حاصل از کاوش‌های علمی از دوران پارینه‌سنگی تا اسلامی در قالب دو موزه «ایران باستان» و «باستان شناسی و هنر اسلامی ایران» به نمایش درآمده است. موزه ملی ایران در سال ۱۳۱۶ خورشیدی در اولین بنای موزه‌ای کشور گشایش یافت. این بنا را آندره گدار، معمار فرانسوی، با الهام از طاق کسرا طراحی کرد و دو معمار ایرانی، عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی اجرای آن را به عهده گرفتند. «موزه ایران باستان» شامل دو موزه «پیش‌ازتاریخ ایران» با آثاری از دوران پارینه‌سنگی قدیم تا اواخر هزاره چهارم پ‌م (یعنی از کهن‌ترین دوران تا پیش از ابداع نگارش) و در «موزه دوران تاریخی» آثاری از اواخر هزاره چهارم پ‌م (یعنی آغاز به‌کارگیری نگارش) تا پایان دوران ساسانی به نمایش گذارده شده است.
دیدن این موزه را پیشنهاد میکنم.
معرفی بهترین کتاب تاریخ ایران قبل از اسلام | بعد از اسلام
بهترین کتاب‌ها برای آشنایی با تاریخ ایران
بهترین کتاب‌ها برای آشنایی با تاریخ معاصر ایران
بهترین سفرنامه‌های ایرانی برای آشنایی با تاریخ ایران
بهترین کتابهای تاریخی برای آشنایی با تحولات تاریخی ایران سنتی تا ایران مدرن
نوبت شماست: بهترین کتاب تاریخ ایران قبل و بعد از اسلام از نظر شما کدامند؟
خوشحال می‌شوم اگر لطف کنید و شما هم این لیست را بیشتر کنید. به نظر شما چه کتابهایی بخوانیم بهتر است؟
کتابهایی که اینجا معرفی شد را خوانده‌اید؟ نظرتان در مورد آنها چیست؟
این مطلب توسط رضا شیخ انصاری نوشته شده است.
