ماهیچه‌های توجه‌مان را قوی کنیم (تجربه شخصی من درباره افزایش توجه و تمرکز)

اولین بار در فایل صوتی مدیریت توجه و اقتصاد توجه  که به عنوان هدیه نوروزی از متمم دریافت کرده بودم با عبارت ماهیچه توجه آشنا شدم. اگر با این مفهوم آشنا نیستید، پیشنهاد میکنم حتما سری به این فایل‌های صوتیِ آموزشی بزنید. در این فایل‌های صوتی، با راهکارهای عملی برای افزایش تمرکز و توجه آشنا خواهید شد.

با گسترش اینترنت و وسایل هوشمند در سال‌های اخیر، عواملی که حواس ما را پرت می‌کنند و نمی‌گذارند ما به یک موضوعِ خاص توجه کنیم و روی آن تمرکز داشته باشیم بسیار بیشتر شده‌اند. اصطلاحا ماهیچه‌های توجه ما ضعیف شده است. فکر می‌کنم همه‌ی ما به نوعی درگیر این ماجرا هستیم.

اما خبر خوب این است که می‌شود ماهیچه‌ی توجه را قوی کرد و این عضله هم مانند عضلات جسمی ما قابلیت تقویت دارد.

(بد نیست یک پرانتزی اینجا باز کنم و کمی نق بزنم، یادِ دوران مدرسه می‌افتم که یا کسی باهوش بود یا نبود. طبق تعریفی که در ذهن والدین و معلمان بود هوش، تنها یک جنبه داشت (IQ) و آن هم ذاتی بود.

خب خدا خیرتان ندهد، اصلا همه حرف‌‎هایتان قبول، فلانی باهوش است و فلانی نه. اصلا فقط همین یک مدل هوش (IQ) مهم است ولاغیر. آن هم اصلا قابل رشد دادن نیست.

این هوشی که ذاتی است و فردِ باهوش در باهوش شدنش نقشی نداشته چه جایی برای افتخار کردن دارد؟ چرا والدین باد به غبغب می‌انداختند که پسرم/دخترم باهوش است؟ پس اهمیت تلاش کردن کجای این داستان است؟ ای خدا خیرتان ندهد!)

پدر پولدار (۱)

این مقدمات را داشته باشید تا ماجرایی که چند شب پیش برایم اتفاق افتاد را تعریف کنم.

از خرید برمی‌گشتم که پشت چراغ قرمز، موبایلم زنگ خورد. گفتم زود جوابش می‌دهم و قبل از سبز شدن قضیه فیصله پیدا میکند. با این فرض، مکالمه شروع شد و من وقتی به خودم آمدم که ماشین پشتی دستش را روی بوق گذاشته بود! و من تازه هشیار شدم که از قضا چندثانیه‌ای است چراغ سبز شده و من چشم در چشم چراغِ سبز هستم، ولی از جایم تکان نمی‌خورم!

اینقدر توجهم به مکالمه بوده که حتی وقتی چشمم چراغ سبز را می‌دیده، باز هم مغزم دستور به حرکت نمی‌داده. این مسئله وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانیم من پیش‌ترها به چندکارگی (Multi Tasking) شهره بودم و حالا شده‌ام یک موجود تک‌کاره. در سایر جنبه‌های زندگی هم برایم کاملا مشخص است که جدیدا نمی‌توانم همزمان روی چند موضوع تمرکز کنم، مثلا حتی وقتی در حال بازی با یگانه هستم، سخت است که توجهم را به سمت دیگری جلب کنم.

خلاصه کلام آنکه احساس میکنم ماهیچه‌های توجهم قوی‌تر شده. البته من توجه را برای مطالعه‌، نوشتن و سایر کارهای فکری‌ام می‌خواستم، اما علی الظاهر، وقتی ماهیچه‌ی توجه قوی شود، در همه‌ی جنبه‌ها بیشتر متوجه خواهیم بود و چندکارگی برایمان سخت است.

من از این تغییر خوشحالم و خیرش را هم دیده‌ام، برای افزایش توجه چیزهایی به ذهنم می‌رسد که اینجا با شما هم به اشتراک می‌گذارم.

برای افزایش توجه و تمرکز چه کنیم؟

ما خیلی بیش از آنکه فکر می‌کنیم، تحت تاثیر عوامل بیرونی هستیم. برای افزایش توجه و جلوگیری از پرت شدن حواسمان به چیزهایی که نمی‌خواهیم، یک اصل ساده وجود دارد که من همیشه آن را رعایت می‌کنم: عوامل حواس‌پرتی را حذف کنید. شاید به نظرتان خیلی بدیهی بنظر برسد، اما در عمل ما به همین اصل بدیهی هم توجه نمی‌کنیم. این بخش از کتاب موبایل‌درمانی که راجع به نتایج یک تحقیق معتبر است، ببینید:

همانطور که در این صفحات از موبایل درمانی خواندید، حتی محل قرارگرفتنِ موبایلی که در وضعیت بی‌صدا قرار دارد هم می‌تواند روی ذهن ما تاثیر بگذارد. پس باید تا جایی که می‌توانیم عوامل حواس‌پرتی را حذف کنیم.

مورد دیگری که همیشه رعایت می‌کنم این است که فعالیت‌های مختلف را به صورت زمانی از هم تفکیک کنم و در هر زمان تنها بر روی یک فعالیت تمرکز می‌کنم و به هیچ وجه سعی نمی‌کنم که چند کار را در یک زمان انجام دهم.

بدین ترتیب، من وقتی می‌خواهم روی فعالیتی تمرکز کنم (مثلا محتوای دوره پروژه عادت‌سازی را تدوین کنم):

• موبایل را می‌اندازم توی کمد.
• اینترنت لپتاپ را قطع می‌کنم.
• کاری اگر هست که ممکن است در حین این فعالیتِ مهم‌ توجه‌ام را به خودش جلب کند، پیش از شروع آن فعالیت مهم انجام می‌دهم.
• در حین انجام این فعالیتِ مهم، یک دفترچه یادداشت در کنارم هست و هرچیز دیگری که غیرمرتبط به این فعالیت است به ذهنم می‌رسد روی آن یادداشت می‌کنم و بعد از زمان مشخص شده برای آن فعالیتِ مهم به سراغ این یادداشت‌ها می‌روم.
• یک بازه‌ی زمانی مشخص برای آن فعالیت مهم درنظر می‌گیرم و در این زمان، هیچ فعالیت دیگری انجام نخواهم داد.

در این مورد قبلا هم درباره اهمیت نبایدها گفته‌ام:

نبایدها

در این مورد حرف‌های دیگری هم دارم که امیدوارم به زودی فرصت کنم آنها را هم بنویسم.

خلاصه اینکه می‌شود ماهیچه‌های توجه را هم قوی کرد، امیدوارم به فکر این ماهیچه‌هایتان باشید.