در این مطلب سعی شده است بر اساس چارچوبی انواع کتاب مهارت های اجتماعی برای کودکان معرفی شود، در نتیجه این مسئله باعث شده است از یکسری از کتابهای آموزش مهارت اجتماعی به کودکان صرفه نظر شود.
کودکانی که مهارت های اجتماعی کمی دارند را در بزرگسالی تصور کنید آیا در روابط کاری، زناشویی، حقوقی، اعتیاد و … با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند یا نه؟
به نظر می‌رسد کودکانی که روابط دوستانه ای با جهان اطراف ندارند ممکن است در آینده دچار گرفتاری های عدیده ای شوند.
در این مطلب سعی شد از سایت Very Well Family که بیشتر سایت های ایرانی نیز برای دسته بندی مهارت های اجتماعی از آن بهره گرفتند و مقاله‌ای روانشناسی که در مجلات ایرانی منتشر شد به دسته بندی مهارت های اجتماعی پرداخته شود، که نتیجه‌ی آن دسته بندی زیر می‌باشد:
- همدلی (اشتراک گذاری)
- ارتباط موثر(مثل همکاری، با ادب بودن)
- روابط میان فردی (گوش دادن، ارتباط چشمی)
- شهروند مسئول بودن (رعایت حریم خصوصی، پیروی از قوانین)
قبلا هم در مطلبی به معرفی کتاب کودک، خانواده، انسان پرداخته‌ایم که کتابی ارزشمند در این زمینه است.
همدلی
به قول معروف «همدلی از هم زبانی بهتر است»، مسئله این است که چطور این خصوصیت انسان دوستانه و حتی همه‌ی موجودات دوستانه را به فرزندتان آموزش دهید. درک شرایط دیگران ،احترام به عقایدشان و اشتراک گذاری اصلاً کار راحتی نیست. حتماً در اطرافیانتان شاهد افرادی بوده اید که خود را محور عالم هستی می دانند.
اگر شما تمایل ندارید فرزندتان به این موضوع دچار شود کتاب خواندن در کنار رفتار والدین تاثیر گذار خواهد بود.
در این مطلب به چند کتاب مهارت های اجتماعی برای کودکان اشاره شده است.
۱_ پس کی بروم بازی؟
کودکی بازیگوش به نام شوتک قرار است بازی کند و هی دست گل به آب بدهد و بعد از این خرابکاری ها قرار است در این بین مسائل زیادی را یاد بگیرد. معصومه یزدانی، کتاب آموزش مهارت های اجتماعی کودکان برای گروه سنی ۶ سال به بالا نوشته است. پس کی بروم بازی در مجموعه شوتک چاپ شده است که کتابهای دیگری نیز دارد مثل:
- شب بخیر شوتک
- من هم نگاه نکردم (پذیرش اشتباه)
- قیچی کردنم که خوبه
- بگذار فکر کنم
- بروم دعوا کنم
- الان… الان برمی‌دارم (رعایت انضباط)
- چرا نمی‌آی؟( بردباری، مقابله با دلتنگی)
- چرا و چرا بازم چرا؟
با تهیه کتاب پس کی بریم بازی؟ با یک داستان روان به صورت نامحسوس همدلی و صبر در کودکان ۶ سال به بالا نهادینه خواهد شد. شوتک در این داستان دوست دارد هرچه سریعتر با گردالو و شاتو بازی کند اما عمو شیتو خواب است و مادر از شوتک می خواهد به خاطر عموی پیر کمی صبر کند و ادامه ماجرا.
تهیه کتابهای ماجراهای شوتک از دیجیکالا:
۲_ کتاب طناب نامرئی
کتاب پرفروش طناب نامرئی در مورد اضطراب جدایی است اما داستان بسیار دلچسی دارد و گرم کننده ی قلب است، خط اصلی کتاب در مورد این موضوع است که هر چه قدر از کسانی که دوست دارید فاصله داشته باشید باز هم توسط رشته ای نامرئی بهم متصل می شوید.
به نظر، کتاب لایه های بیشماری دارد که با خواندن آن در نهایت کودکان با رشته‌ی نامرئی محبت به همه‌ی عالم وصل خواهند شد و احساس همدلی نسبت به همه‌ی موجودات پیدا می‌کنند. طناب نامرئی در دسته‌ی کتاب مهارت های اجتماعی برای کودکان جای می گیرد اما لازم به یادآوری است که قطعاً بزرگسالان نیز از مطالعه آن به وجد می آیند.
نویسنده ی طناب نامرئی پاتریس کارست، کتاب دیگری به نام «شبکه‌ی نامرئی» که در مورد اهمیت همدلی با جهان و عشق است به تازگی به رشته‌ی تحریر درآورده است که آن هم در دسته‌ی انواع کتاب آموزش مهارت اجتماعی برای کودکان قرار می گیرد.
تهیه کتاب طناب نامرئی از دیجیکالا:
۳_ کتاب فیلی و فیگی
یک فیل و خوک بامزه قرار است به کودکان مهارت‌های اجتماعی را آموزش دهند. کتاب داستان‌های فیلی و فیگی من هم بازی اثر مو ویلمس به بازی گروهی و پذیرش نفر سوم در بازی اشاره شده است. این مجموعه ۲۰ جلد کتاب آموزش مهارت اجتماعی به کودکان نیز دارد. مناسب گروه سنی ۳ تا ۷ ساله است.
تهیه کتابهای فیلی و فیگی از دیجیکالا:
۴_ کتاب فقط همه ی ما
فقط همه ی ما کتاب آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان است. مناسب برای کودکان که در بازی‌ها، کودک غریبه‌ی دیگری را به جمع خود راه نمی دهند. کتاب فقط همه ی ما اثر لورنس پاولی حس اشتراک گذاری را در آن ها تقویت خواهد کرد.
به طور کلی هر آنچه که در مورد بازی های گروهی و مشکلاتی که ممکن است برای بچه های ۴ تا ۱۰ ساله پیش بیاید با یک روایت بانمک در این کتاب عنوان شده است.
تهیه کتاب فقط همه ی ما از دیجیکالا:
ارتباط موثر
کودکان ما باید یاد بگیرند که انسان موجودی اجتماعی است و نیاز به تعامل با دنیای بیرون را دارد.
رفتار والدین الگوی مناسبی برای بچه ها خواهد بود اما کتاب آموزش مهارت اجتماعی برای کودکان هم می تواند یاری دهنده‌ی والدین در این امر مهم باشد.
ارتباط موثر تعاریف مختلفی دارد اما من در اینجا به مفاهیمی مانند همکاری، کنترل خشم و مودب بودن اشاره کرده‌ام.
۵_ کتاب سام و حیوان خانگی اش
اگر دلیل خشم فرزندانتان را در محیط خانه پیدا نکردید پس حتماً جستجوی موشکافانه ای باید انجام بدهید و به مشاور مراجعه کنید.
بعد از همه ی این فعالیت ها حالا وقت آن رسیده است کتاب آموزش مهارت اجتماعی برای کودکان را تهیه کنید.
کتاب سام و حیوان خانگی‌اش اثر سانجیتا بهادرا مناسب ۹ تا ۱۱ سال است. کتاب روایتی است از پسری که در زمین بازی حیوان خانگی به نام خشم را با خود به خانه می‌آورد. این کتاب آموزش مهارت های اجتماعی کودکان، سعی دارد به کودکان این حقیقت را نشان دهد که شاید ابتدا از خشمگین بودن لذت ببرید اما این خشم از کنترل خارج خواهد شد و دردسرهایی ایجاد خواهد کرد.
تهیه کتاب سام و حیوان خانگی اش از دیجیکالا:
۶_ کبریتی که رئیس آشپزخانه بود و ۷ قصه‌ی دیگر
مگر می شود کبریت رئیس آشپزخانه ای به این عظمت شود! بله در این داستان به وقوع پیوسته است. کبریت قصه ی ما می خواست رئیس بازی در بیاورد و حتی دست به خشونت نیز زد و آن هم مرتکب دو فقره قتل دستگیره و کتاب آشپزی شد، اما مثل همه‌ی قصه‌ها آدم بدها و به خصوص کبریت بدها هرگز پایان خوشی نخواهند داشت. داستان لطیفی دارد و قطعاً از کلمه قتل در کتاب استفاده نشده است. باید توجه کنید که در جایی از کتاب کبریت بد قصه دستگیره و کتاب آشپزی را آتش می زند اگر فکر می کنید برای فرزندانتان بدآموزی دارد لطفاً از تهیه این کتاب بپرهیزید.
از سری کتابهای آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان است و مناسب سن ۳ تا ۸ سال می باشد.
اگر احساس می کنید فرزندتان زورگو شده است این کتاب مناسب اوست. هفت داستان در این کتاب به قلم فروزنده خداجو گنجانده شده است و در بخش کودک و نوجوان (پرتقال) انتشارات معتبر قدیانی به چاپ رسیده است.
تهیه کتاب کبریتی که رئیس آشپزخانه بود و ۷ قصه‌ی دیگر از دیجیکالا:
۷_ کتاب رمان ته کلاس ردیف آخر صندلی آخر
گاهی سخت ترین کار این است که توانایی‌هایتان را باور کنید. این کتاب به طور مستقیم جزو کتاب آموزش مهارت های اجتماعی کودکان جای نمی گیرد اما از آن داستان‌هایی است که کافی است به دست کودک ۹ سال به بالا بدهید تا شاهد لذتی که در مطالعه کتاب می برند باشید.
لویس سکر در کتاب ته کلاس ردیف آخر صندلی آخر نیز روایت گر پسری است که به صورت تدریجی در حال تغییراست.داستان در مورد یک پسر غیر اجتماعی که با همکلاسی هایش دعوا می کند و در انتها به فرد متفاوتی تبدیل می شود، است.
این رمان تلنگری خواهد بود برای بچه های ناسازگاری که حتی دوست ندارند تغییر کنند.
رمان ته کلاس ردیف آخر صندلی آخر برنده ۱۹ جایزه شده است.
تهیه رمان ته کلاس ردیف آخر صندلی آخر از دیجیکالا:
۸_ کتاب چطور از شر گرگ خلاص شویم؟
حس مشارکتی که بین گله گوسفندان در مقابل گرگ به وجود می‌آید به نوعی آموزش همکاری را به کودکان خواهد آموخت. کلمنتز این کتاب را برای کودکان بالای پنج سال نوشته است.
در کتاب چطور از شر گرگ خلاص شویم؟ که در دسته‌ی کتاب آموزش مهارت های اجتماعی کودکان است، مهارت همکاری آموزش داده می شود.
تهیه کتاب چطور از شر گرگ خلاص شویم؟ از دیجیکالا:
روابط میان فردی
به طور مشخص کتاب های کمی در مورد آموزش این دست مهارت‌ها در بازار نشر کتاب موجود است. این وظیفه‌ی خطیر بر گردن پدر و مادر است تا با بازی و رفتار خودشان مهارت ارتباط چشمی، گوش کردن و … را به کودکان منتقل کنند.
۹_ کتاب جغد پرچونه
حتماً کودکان پر حرفی را دیده اید که گاهی باعث کلافگی اطرافیان می شوند اما پر حرفی می تواند نشانه‌ی اجتماعی بودن و کنجکاوی کودک باشد و قبل از بر چسب زدن روی کودک به خودمان هم یک نگاهی بیاندازیم که آیا ما فرد بی حوصله ای شده ایم یا نه؟
به طور کلی اگر این موضوع در زندگی اجتماعی کودک اختلال ایجاد کرد یک کتاب مهارت های اجتماعی برای کودکان مثل کتاب جغد پرچونه نوشته ی کریستین جونز هم کمک شایانی خواهد کرد.
داستان مناسب کودکان ۷ تا ۹ سال می باشد. جغد این قصه پر حرف است و کمتر به دیگران گوش می دهد در طول داستان متوجه می شود گاهی باید سکوت کرد و لذت برد. این کتاب در کتابنامه دوره آموزش ابتدایی معرفی شده است.
تهیه کتاب جغد پرچونه از دیجیکالا:
شهروند مسئول بودن
۱۰_ کتاب آداب شهروندی
بچه ها تجربه کمی در برخورد با وضعیت های گوناگون دارند، انتشارات فنی ایران با انتشار آداب شهروندی نوشته‌ی کاسی مایر سعی می کند شهروند خوبی بودن را به کودکان تا ۶ سال بیاموزد.
تهیه این سری کتاب مهارت های اجتماعی برای کودکان از دیجیکالا:
۱۱_ کتاب نیما نابغه ورزشکارهای آشغال‌جمع‌کن
این کتاب جلد اول از سری کتاب های نیما نابغه اثر آتوسا صالحی نشر افق است. نیما بازیگوش به کوه می رود و فعالیت محیط زیستی انجام می دهد. دقیقاً همان کاری که باید در یک کتاب آموزش مهارت اجتماعی برای کودکان صورت بگیرد توسط نیما بازیگوش صورت می‌گیرد، حفظ محیط اطراف از آلودگی ها و توجه به محیط زیست یکی از همان مهارت های اجتماعی است که نادیده گرفته می‌شود. بچه ها در حین خواندن کتاب لبخند ملیحی خواهند زد و چیز یاد خواهند گرفت.
آتوسا صالحی مجموعه کتابهای دیگری به نام ماجراهای نارگل دارد که در کتابنامه دوره آموزش ابتدایی معرفی شده است. این کتابها نیز با محوریت محیط زیست است و برای سرمایه گذاری بر روی کودکان این سرزمین توصیه می کنم از این دست کتابها هرچه بیشتر برای فرزندانتان تهیه کنید.
تهیه کتابهای نیما نابغه از دیجیکالا:
۱۲_ کتاب شکارگاه عجیب
اگر کتابی لطیفی می خواهید که در مورد حفاظت از محیط زیست، ظلم ستیزی باشد این کتاب پیشنهاد بسیار خوبی است. مهم‌تر اینکه کتاب آموزش مهارت های اجتماعی کودکان را به صورت نامحسوسی در دل خود جای داده است.
داستان شگارگاه عجیب در مورد دو دختر است که به درخواست پادشاه برای بافتن صحنه‌ی شکارش، عمل نمی کنند. این کتاب را سمیرا آرامی برای کودکان ۶ سال به بالا نوشته است.
تهیه کتاب شکارگاه عجیب از دیجیکالا:
۱۳_ کتابهای جولیا: قانون برای من نیست
به نظر نودل قصه‌ی ما، قانون‌های این دنیا خیلی زیاد هستند و لزومی به رعایت این قوانین نمی‌بیند. این کتاب آموزش مهارت اجتماعی به کودکان در مورد قانون پذیری توسط جولیا کوک برای سن ۷ تا ۹ سال به رشته تحریر درآمده است.
در کتاب قانون برای من نیست به کودکان آموزش داده می‌شود که همجا قوانین خاص خودش را دارد. هدف از قوانین شرح داده می‌شود و در آخر سخنی با والدین مطرح می‌شود.
نام این کتاب در فهرست توصیفی کتابهای آموزشی و تربیتی مناسب و مرتبط با برنامه درسی دوره آموزش ابتدایی، به چشم می‌خورد.
کتابهای جولیا یک مجموعه پر و پیمان است که در مورد بسیاری از خصوصیات رفتاری و اجتماعی کودکان کتاب نوشته است.
تهیه کتابهای جولیا از دیجیکالا:
۱۴_ بچه‌ها! بیاین با هم بازی کنیم
بچه‌ها بیاین با هم بازی کنیم از مجموعه کتابهای مهارت های اجتماعی برای کودکان است که به مسائلی مانند رعایت حریم خصوصی، به کار بردن کلمات مناسب، عذرخواهی و … می‌پردازد. توسط کریستین شواب و کاساندرا اس فلورا برای کودکان ۷ تا ۹ ساله نوشته شده است. فهرست توصیفی کتابهای آموزشی و تربیتی مناسب و مرتبط با برنامه درسی دوره آموزش ابتدایی، نام این کتاب آورده شده است.
۶ نکته که لازم است بدانید
- این دسته بندی فقط برای راحتی در معرفی کتاب ها صورت گرفته است و نواقصی در آن قابل مشاهده است مثلاً گوش دادن می تواند در ارتباط موثر نیز قرار بگیرد اما در اینجا در روابط میان فردی جای گرفته است. به هر حال رستم است و همین یک دست اسلحه!
- در تقسیم بندی مهارت‌ها بخشی به اسم حل تعارض به چشم می‌خورد که به دلیل نامفهوم بودن، این بخش حذف شد.
- در کتابهای مهارت های اجتماعی برای کودکان مخصوص یک رفتار اجتماعی نوشته شده اند و اگر فرزندتان با مشکلی که در کتاب مطرح شده است، دست‌وپنجه نرم نمی کند، به نظر تهیه این مدل کتابها می تواند موجب بدآموزی شود. فرض کنید فرزندتان متوجه مسئله‌ای مثل به بازی نگرفتن کودکان دیگر، نیست و با این قضیه مشکلی ندارد حالا شما یک کتاب در اختیارش قرار دادید که این موضوع را به او معرفی کرده‌اید. ممکن است رفتارهای کتاب را در واقعیت اجرا کند پس در تهیه این مدل کتابها دقت لازم را لحاظ کنید.
- تحقیقی در مورد تاثیر قصه‌گویی بر روی ۶۰ کودک پیش دبستانی دختر و پسر تهرانی صورت گرفته شد. نتایج نشان داد که قصه گویی بر افزایش روابط اجتماعی کودک تاثیر گذار است، پس از این مورد هم غافل نشوید و برای کودکان بسیار قصه بخوانید حتی اگرآن کتاب، کتاب مهارت های اجتماعی برای کودکان نباشد.
- در کتابهای موجود، هیچ اشاره‌ای به درون‌گرا و برون‌گرا بودن کودکان نشده است.
- کودکانی که از مهارت‌های اجتماعی برخوردار هستند، اعتماد به نفس، مشارکت پذیری و نوعدوستی بیشتری از خود نشان می‌دهند
لیست مطالب مرتبط
اگر با خواندن این مطلب احساس نیاز بیشتری کردید و نیاز به مطالب بیشتری دارید می توانید از لیست مطالب زیر نیز استفاده کنید:
در این بخش به معرفی مطالب مخصوص کودکان پرداخته‌ام.
مطالب این قسمت را در ۲ دستهٔ روانشناسی کودک و پرورش مهارت در کودک می‌توانید مطالعه کنید:
شبکه کودک و نوجوان
موضوعات کودک و نوجوان به گونه‌ای هستند که در بعضی موارد جدا کردنشان کار سختی‌ست به همین دلیل لیست زیر را ایجاد کرده‌ام.
در این لیست نیز کتاب‌هایی را معرفی کرده‌ام که موضوعات کودک و نوجوان را به صورت یکجا در بر گرفته‌اند:
سرگروه بهترین‌ها
علاوه بر کتاب‌هایی که در لیست بالا معرفی شد، مطلبی را نیز منتشر کرده‌ام که در آن به صورت موضوعی به همهٔ موضوعات روانشناسی پرداخته‌ام و کتابهای مربوط به آن را نیز معرفی کرده‌ام.
برای دیدن این مطلب می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:
مطالب مرتبط در حوزه غیر از روانشناسی
در اینجا نیز لیستی از کتابهای مناسب کودکان معرفی کرده‌ام که در دستهٔ روانشناسی قرار نمی‌گیرند ولی بچه‌ها با خواندن آن‌ها حسابی سرگرم می‌شوند.
بهترین کتابها برای کودک ۴ ساله
بهترین کتاب ها برای کودک ۶ ساله
بهترین کتاب ها برای کودک ۷ ساله
بهترین کتابها برای کودکان ۸ ساله
معرفی ۶ کتاب برای کودکان ۱۰ ساله که آن‌ها را مشتاق علم می کند
معرفی بهترین کتاب ها برای سن ۱۱ سال
معرفی بهترین کتاب برای ۱۲ ساله‌ها
تجربه و نظر شما
مجددا تاکید می‌کنم این‌ها کتابهای پیشنهادی من بود و شاید از نظر شما بهترین کتاب آموزش مهارت های اجتماعی کودکان کتابهای دیگری باشد.
لطفاً در قسمت نظرات بگویید که لیست بهترین کتاب آموزش مهارت‌های اجتماعی کودکان شما، شامل کدام کتاب‌هاست؟
تجربیات خود را با ما شریک شوید.
نگارنده: افسانه نجفی
